Millî Kütüphane'nin yayın etkinlikleri arasında en büyük yeri ise bibliyografyalar ve kataloglar almaktadır.
BİBLİYOGRAFYALAR
Milli Kütüphane 5632 sayılı kuruluş kanundaki amaçlarını gerçekleştirmek, araştırmacılara çalışmalarında kolaylık sağlamak, araştırma konuları ile ilgili güncel bilgiye ulaşmalarında yardımcı olmak amacıyla çeşitli bibliyografyalar hazırlamaktadır. Bu bibliyografyaların bir kısmı periyodik olarak, bir kısmı ise bir defaya mahsus olarak talep ve gereksinimlere cevap vermek üzere hazırlanmaktadır.
GENEL KONULU BİBLİYOGRAFYALAR
a) TÜRKİYE BİBLİYOGRAFYASI
Derleme Kanunu uyarınca Türkiye'de basılan bütün materyalleri kapsayacak olan Türkiye Bibliyografyası'nın yayımlanmasına ilk kez 1939 yılında 1928-1938 yıllarını kapsayan birinci on yıllık toplu cilt ile başlanmıştır.
1953 yılı sonuna kadar üçer aylık aralıklarla yayınlanan Türkiye Bibliyografyası 1954 yılından itibaren Milli Kütüphane tarafından yayınlanmaya başlamıştır. 1955 yılında 6568 sayılı Kanun ile Milli Kütüphane Bibliyografya Enstitüsü görevi devraldıktan sonra bibliyografyanın yapısında bir takım değişikliklere gidilmiş ve böylece bibliyografya şekil ve içerik bakımından yabancı ülkelerde yayımlananlarla benzer duruma getirilmiştir.
Türkiye Bibliyografyasında yer alan bibliyografik kimlikler 1985 yılına kadar Basma Eserler Alfabetik Kaideleri'ne göre düzenlenmiş; bu tarihten sonra ise bibliyografik kimliklerin verilmesinde Anglo-Amerikan Kataloglama Kuralları uygulanmaya ve fasiküller aylık olarak yayımlanmaya başlamıştır. 1989 Ocak fasikülünden itibaren ise bilgisayara dayalı olarak hazırlanmaya başlanmış; 2003 yılına ait fasiküllerden itibaren de Türkiye Bibliyografyası CD ortamında aylık olarak üretilmeye başlanmıştır.
Türkiye Bibliyografyası araştırmacılara çeşitli yönlerden yararlı olabilecek nitelikte veriler içermektedir. Türkiye’de yayınlanıp derlenen bütün eserlerin bibliyografik kimliklerini verdiği için Türkiye'deki yayın hayatının bir aynası olarak nitelendirilebilir. Türkiye Bibliyografyası ülkemizdeki pek çok halk, okul ve çocuk kütüphanesi tarafından kataloglama ve sınıflama işlemlerinde rehber olarak kullanılmaktadır.
b) TÜRKİYE MAKALELER BİBLİYOGRAFYASI
Milli Kütüphane 1952 yılından bu yana kendisine gönderilen bilimsel ve kültürel ağırlıklı dergilerde yer alan makalelerin künyelerini kapsayan ulusal nitelikli Türkiye Makaleler Bibliyografyasını yayınlamaktadır.
1950 UNESCO Bibliyografik Servislerin Islahı Konferansı'nda alınan karar uyarınca Türkiye Makaleler Bibliyografyası'nda künyeler 1952-1964 yılları arası Türkçe başlıklarının yanında Fransızca çeviri başlığı ile birlikte yayınlanmış, ancak daha sonra makale hangi dilde yazılmış ise künyesi o dildeki başlık altında verilmeye başlanmıştır.
1952-1985 yılları arasında üç aylık olarak yayınlanan Türkiye Makaleler Bibliyografyası 1986 yılından itibaren aylık olarak yayınlanmaya başlamıştır. Her fasikül yaklaşık olarak 1700'e yakın makaleyi içerirken, bibliyografyada taranan yayınlar nitelik açısından bilimsel ve kültürel değer taşıyan, hakemli yayınlardan oluşmaktadır.
2003 yılına ait fasiküllerden itibaren Türkiye Makaleler Bibliyografyası CD ortamında aylık olarak üretilmeye başlanmıştır. CD'de yer alan bibliyografik künyelere erişim, Türkçe ve İngilizce olarak iki dilde hazırlatılan, arama-tarama programıyla kolaylıkla sağlanmaktadır.
Kütüphanemizde hazırlanıp yayınlanmakta olan Türkiye Makaleler Bibliyografyasındaki künyeler 1995 yılına ait sayılardan itibaren internet ortamında da yer almaktadır.
c) CUMHURİYET DÖNEMİ MAKALELER BİBLİYOGRAFYASI
Türkiye Makaleler Bibliyografyası’nın yayınlanmaya başladığı 1952 yılından önce yayınlanan makaleler ile 1952'den 1999 yılına kadar geçen sürede yayınlanmış, ancak bibliyografyada yer almamış makaleler ve 1952-1999 yılları arasında yayınlanan Türkiye Makaleler Bibliyografya’sında yer alan makale künyelerini kapsayan Cumhuriyet Dönemi Makaleler Bibliyografyası CD olarak yayınlanarak araştırmacıların hizmetine sunulmuştur. Milli Kütüphane Başkanlığı, [2002]
d) KİŞİ BİBLİYOGRAFYALARI
Kişi Bibliyografyaları olarak adlandırabileceğimiz bibliyografyalar Türk kültür, sanat, edebiyat ve sosyal hayatına katkıları olan kişiler için hazırlanan bibliyografyalardır.
Milli Kütüphane tarafından;
- 1970 yılında Doğumunun 100. Yıldönümü Münasebetiyle Süleyman Nazif,
- Ölümünün 50. Yıldönümü Münasebetiyle Ömer Seyfeddin,
- Ölümünün 20.Yıldönümü Münasebetiyle Faik Âli Ozansoy,
- Doğumunun 100. Yıldönümü Münasebetiyle Ahmet Hikmet Müftüoğlu,
- Doğumunun 100. Yıldönümünde Nazım Hikmet,
- 1971 yılında Ölümünün 34. Yıldönümü Münasebetiyle Abdülhak Hâmit Tarhan,
- 1977 yılında Ölümünün 50. Yılında Süleyman Nazif,
- 1981 yılında, Atatürk Bibliyografyalarının Bibliyografyası,
- 1983 yılında İbn-i Sina,
- 1987 yılında Mimar Sinan,
- 1992 yılında Yunus Emre
- 2005 yılında ise Mehmet Âkif Ersoy Bibliyografyası yayınlanmıştır.
- 2007 yılında UNESCO tarafından Mevlana Yılı ilan edilmesi münasebetiyle Mevlâna Bibliyografyası,
- 2008 yılının UNESCO tarafından Kaşgarlı Mahmud yılı ilan edilmesi ve doğumunun 1000. yılı olması nedeniyle Kaşgarlı Mahmud Bibliyografyası,
- 2008 yılının vefatının 50. yılı olması nedeniyle Yahya Kemal Beyatlı Bibliyografyası
- ve doğumunun 800. yılı olması nedeniyle Hacı Bektaş Veli Bibliyografyası hazırlanmıştır.
e) ÖZEL KONULU BİBLİYOGRAFYALAR
Belli bir dönem, yer veya konularla ilgili olarak hazırlanan bibliyografyalardır.
1962 yılında Türkçe-İngilizce yayınlanan Basın Bibliyografyası,
1967 yılında yayınlanan Dünya Edebiyatından Tercümeler : Klâsikler Bibliyografyası ve Tiyatro Bibliyografyası (1859-1928),
1969 yılında yayınlanan Türk Zafer ve Seferleri Bibliyografyası,
1971 yılında Malazgirt Zaferinin 900. Yıldönümü nedeniyle hazırlanan Selçuklu Tarihi, Alparslan Ve Malazgirt Bibliyografyası ile İran Devletinin 2500. Kuruluş Yıldönümü nedeniyle hazırlanan Türkiye'de Basılmış Farsça Eserler Çeviriler ve İran'la İlgili Yayınlar Bibliyografyası
1972 yılında yayınlanan Basın-Yayın Bibliyografyası ve Atatürk Belgeliği Bibliyografyası,
1990 yılında Türkçe-Arapça hazırlanan GAP Bibliyografyası, Eski Harfli Türkçe Basma Eserler Bibliyografyası,
ve 2003 yılında Cumhuriyetin 80. Kuruluş Yıldönümü nedeniyle hazırlanan Ulusal ve Uluslararası Cumhuriyet Bibliyografyası bu nitelikteki bibliyografyalardandır.
f) TOPLU KATALOGLAR
Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu
1978 yılında Bakanlığımız bünyesinde başlatılan Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu (TÜYATOK) projesi çerçevesinde, Milli Kütüphane Yazma Eserler Katalogları da dahil olmak üzere toplam 32 cilt halinde yayınlanan 25.653 künyeye ait yazma eser katalogları ile bugüne kadar katalogları yayınlanmayan çeşitli koleksiyonlara ait yaklaşık 60.000 adet yazma eser tespit fişini okuyucu ve araştırmacıların hizmetine sunmak amacıyla 85.653 yazma eser künyesi 2004 yılı içerisinde CD ortamına aktarılmış ve TÜYATOK CD 1-2, yayınlanmıştır.
Projenin devamı olarak yurt içi ve yurt dışındaki bazı kütüphanelerde bulunan Türkçe elyazması eserlere ait 40.250 adet yazma eser künye bilgilerinin bilgisayar ortamına aktarılması, kayıtlarının internet ile erişilebilir mevcut veri tabanında bilgisayara girilmesi; katalog bilgilerinin belirli alanlara göre sorgulanabilmesi ve çıktı alınabilmesini sağlayacak şekilde, araştırmacıların hizmetine sunmak üzere TÜYATOK CD 3 yayınlanmıştır.
Milli Kütüphane koleksiyonunda bulunan elyazması eserlerin, günümüz teknolojik imkanlarından faydalanarak daha aktif kullanımı ve Türk bilgi birikiminin dünya ile paylaşılabilmesi amacıyla, 2004 yılından itibaren elyazması eserlerin dijital ortamda saklanması ve sunulması projesi başlatılmıştır.
Türkiye Basmaları Toplu Kataloğu I, II
Çalışmaları 1990 yılında başlatılan Türkiye Basmaları Toplu Kataloğu (TÜBATOK), günümüze kadar yayınlanmış kataloglarda yer alan, ayrıca 157 il ve ilçe halk kütüphanesinde bulunan Arap harfli Türkçe basma kitaplara ilişkin bilgilerin bir araya toplanması amacıyla hazırlanıp yayınlanmaya başlamıştır. Bugüne kadar toplam 6 cilt yayınlanmıştır.
Milli Kütüphane Yazmalar Kataloğu
Bu katalogda satın alma ve bağış yoluyla Milli Kütüphane koleksiyonuna dahil olan yazma ve nadir eserlerin bibliyografik kimlikleri verilmekte ve tanıtımı yapılmaktadır. Toplam 8 cilt yayınlanmış olup, 1. Cilt, Genel Konular, Metafizik, Gizli İlimler, 2. Cilt, Gizli İlimler, Psikoloji, Mantık, Felsefe, 3. Cilt, Kuran İlimleri, Tefsir, 4. Cilt, Hadis, 5.Cilt, Akait ve Kelam, 6. Cilt, Türkçe Yazma Divanlar, 7. Cilt, Cönkler, 8. Cilt, Şiir Mecmuaları başlıklarını taşımaktadır.
Milli Kütüphanede Mevcut Arap Harfli Kitapların Muvakkat Kataloğu
Milli Kütüphanede Arap harfli basma kitapların sağlanmasına, Kütüphanenin kuruluş hazırlıklarının yapıldığı yıllarda başlanmıştır. İlk yıllarda daha çok şahısların kitap bağışı, daha sonraki yıllarda da satın alma yoluyla Milli Kütüphane, Arap harfli basma kitap koleksiyonunu oldukça zenginleştirmiştir. Sağlanan Arap harfli kitaplar 1946 yılından itibaren kataloglanmaya başlanmış ve Milli Kütüphane.de Mevcut Arap Harfli Eserler Muvakkat Kataloğu'nun basımı, iki cilt halinde 1956-1957 yıllarında gerçekleştirilmiştir. Yıllar geçtikçe dermenin daha da genişlemesi nedeniyle, Milli Kütüphane'de Mevcut Arap Harfli Eserler Muvakkat Kataloğu'nun genişletilmiş ikinci basımı 1964-1968 yılları arasında yapılmıştır. 1971 yılında ise, ek fasikül çıkartılarak o tarihe kadar Milli Kütüphane koleksiyonuna giren Arap harfli Türkçe kitapların bibliyografik kimlikleri kayıt altına alınmıştır.
1957 Yılına Kadar Milli Kütüphane'ye Girmiş Arap Harfli Türkçe Süreli Yayınların Kataloğu
Milli Kütüphane koleksiyonunda bulunan Arap harfli Türkçe süreli yayınların künye bilgilerinin yer aldığı katalog 1957 yılında yayınlanmıştır.
g) MİLLİ KÜTÜPHANE'NİN HAZIRLADIĞI DİĞER TOPLU KATALOGLAR
- Türkiye Dışında Basılmış Ve Türkiye Kütüphanelerinde Bulunan Yabancı Dil Yayınlar (Toplu Katalog), 1990
- Türkiye Kütüphanelerinde Bulunan Yurt Dışında Basılmış Kitapların Toplu Kataloğu,1995
- Dünyada Yayınlanmış Osmanlı İle İlgili Eserler (Toplu Katalog) Türkçe-İngilizce, 2000
- Türkiye'de Ve Dünyada Nâzım Hikmet (Toplu Katalog), Hazırlayan/Behire Balkan Türkçe-İngilizce 2002
- Milli Kütüphane Karagöz Kataloğu, 1974
- Yabancı Gözüyle Atatürk Kitapları Sergisi Kataloğu, 1981
- Atatürk'ün Özel Kütüphanesinin Kataloğu : (Anıtkabir Ve Çankaya Bölümleri), 1973
- Milli Kütüphane Resim Koleksiyonu, 1971
Osmanlı Kültür Mirasının 700. Yıldönümü,
h) MESLEKİ YAYINLAR
Bibliyotekçinin El Kitabı
Adnan Ötüken tarafından yazılan ve 1. cildi 1947 yılında 2. cildi 1948 yılında yayınlanan bu eser, kütüphaneciliği eski Mısır, eski Yunan ve Roma dönemlerinden başlayarak, Selçuklu ve Osmanlı dönemine kadar incelemektedir. Rönesans dönemini de içermek üzere, Avrupa'daki kütüphanelere ve kütüphanecilik uygulamalarının da yer aldığı eserde Cumhuriyet sonrası Türk kütüphaneciliği'nin durumu da irdelenmektedir. Eserde, bir kütüphane materyalinin, sağlanmasından itibaren, kütüphanede tabi tutulduğu teknik işlemler ayrıntılarıyla ve kuralları belirtilerek gösterilmiştir. Eserin büyük bir bölümü, kataloglama ve sınıflama kuralları ile bibliyografya tekniklerine ayrılmıştır. Eser, modern kütüphanecilik anlayışının ülkemizde yaygınlaştırılması açısından, temel kaynaklardan birisidir.
Kataloglama İçin Kurallar
Necmettin Sefercioğlu
Kütüphanecilik öğretimine yönelik olarak bu alanın uzmanı olan Prof. Dr. Necmettin Sefercioğlu tarafından hazırlanan eser, mesleğe yeni başlayanlar için de önemli bir başvuru kitabıdır. Kataloglama ve sınıflandırma konusunda teknik bilgilerin yer aldığı eserde, temel niteleme kuralları, temel giriş başlıkları, konu başlıkları ile yönlendirmeler hakkında örnekleriyle bilgi verilmektedir.
50. Kuruluş Yılında Milli Kütüphane'ye Armağan Milli Kütüphane'nin kuruluşunun 50. yılı kutlamaları kapsamında gerçekleştirilen kitap, Türk kütüphaneciliğinin tarihi, gelişimi, kurumsallaşması ve hizmetleriyle ilgili makalelerden oluşan bir derlemedir. Milli Kütüphane ve işlevlerine yönelik makalelerin yer aldığı eser, kütüphanecilik mesleğine yönelik temel sorunların çözümüne ilişkin yaklaşımlar açısından önemli bir kaynak kitaptır. Mevzuat bilgisi, biyografik bilgiler, Türk kütüphaneciliği'nin tarihi süreci ve standartlaşma gibi konuları derinlemesine içermesi açısından da önemli bir eserdir.
50. Kuruluş Yılında Ulusaldan Evrensele Türk Milli Kütüphanesi
Milli Kütüphane'nin kuruluşunun 50. Yıl etkinlikleri kapsamında gerçekleştirilen sempozyumda sunulan bildirilerden oluşan 50. Kuruluş Yılında Ulusaldan Evrensele Türk Milli Kütüphanesi isimli çalışmada, araştırma kütüphanelerinin işlevleri, yapmakla sorumlu oldukları görevleri, yasal yükümlülükleri, kütüphane teknolojisi, bina, arşivleme ve teknik standartlar gibi konular yer almaktadır.
Dewey Onlu Sınıflama Sistemi (Dos) 20. Basım
1954 yılından itibaren, koleksiyondaki materyallere konu aracılığıyla erişimi sağlamak için Dewey Onlu Sınıflama Sistemi'ni (DOS) kullanmaya başlayan Milli Kütüphane, 1962 yılında, DOS'un 15. basımının Türkçe çeviri ve uyarlamasını yayımlamış ve yurt çapında dağıtımını yaparak sınıflama sisteminde standartlaşmayı gerçekleştirmiştir.
DOS'un daha sonra yayınlanan 18. basımının Türkçe'ye çevirisi ve uyarlamasına yönelik girişimler sonuç vermemiştir. Ancak, 1991 yılında yapılan yeni bir girişimle, 20. basımı yayınlanmış olan DOS'un yeni basımının Türkçe'ye kazandırılması için çalışmalara başlanmıştır. Milli Kütüphane'nin uzman personelinden Gönül Büyüklimanlı ile Tülin Ege'nin sorumluluğunda yapılan DOS 20. basımın çeviri ve uyarlaması, 1993 yılında sonuçlanmış ve 4 cilt olarak yayımlanmıştır. Türkiye'de konu başlığı uygulaması yaygınlaşamadığı için, DOS 20 de, ülke çapında pek çok kütüphane tarafından kullanılan temel başvuru eseri haline gelmiştir.
297 İslam Dini ve İslam İlimleri Sınıflama Cetveli
Ülkemizde uygulanan Dewey Onlu Sınıflama Sistemininin 15. ve 20. basımlarında 297 İslam Dini ve İslam İlimleri Sınıflama Cetveli eksik kaldığı için, bu konuda Fayriye (Mercanlıgil) Gündoğdu'nun doktora tezi olarak hazırladığı bu eser 1997 yılında Milli Kütüphane tarafından yayınlanmıştır.
Bu eser, Türk kütüphaneciliğinin, İslam ilimleri ile ilgili eserlerin sınıflanmasında büyük bir boşluğu doldurması açısından önemli bir kılavuz niteliği taşımaktadır.
- Türkiye Kütüphaneleri Rehberi 1957
- Dört Dilde Kütüphanecilik Terimleri Sözlüğü / H.Lemaître, A. Thompson 1959
- Harita Ve Atlasların Tasnif Ve Kataloglama Kaideleri / Mükerrem Kunkut. 1967
- Milli Kütüphane Bibliyografya Enstitüsü : Tarihçe amaç ve görevler, sunulan hizmetler, enstitü hizmetlerinden nasıl yararlanılır, 1972
- Türkiye'de Kütüphane, Dokümantasyon, Enformasyon Hizmetleri Veren Başlıca Kuruluşlarla İlgili Kanunlar, Tüzükler, Yönetmelikler, Genelgeler,1974
- Ulusal Enformasyon Sistemleri (NATIS) / Filiz Başbuğoğlu 1975
- Milli Kütüphane Bilgi Bankası : Nedir, Nasıl Çalışır / Altınay Sernikli. 1990
- Geriye Dönük Türk Bibliyografyası'nda Bir Öncü Ve Kaynak Olarak Joseph V. Hammer-Purgstall / Özer Soysal. 1994
- Kataloglamada Tutarlılık Açısından Türkiye Bibliyografyası / Doğan Atılgan. 1996
- DOS 20 üzerine / Fahriye (Mercanlıgil) Gündoğdu. 1998
- Edebi ve Kültürel Yayınlar
- Puvatye Muharebesi / Kalelizade, 1932
- Neşati Hayatı Ve Eserleri / Saadettin Nüzhet, 1933
- Türk Cilt Sanatı,1968
- Yunus Emre Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi / İsmet Binark, Nejat Sefercioğlu, 1970
- Büyük Zafer'in 50. Yıldönümü'ne Armağan, 1972
- Yahya Kemal Beyatlı Semineri Bildiri Özetleri, 1984
- Uluslararası İbni Sina Sempozyumu (Bildiriler),1984
- Milli Egemenlik Makaleler Antolojisi / Orhan Kabataş, 1985
- Tanzimat'ın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu Bildiri Özetleri,1989
- Mehmet Akif İlmi Toplantısı : (Bildiriler), 1989
- Yunus Emre Sempozyumu (Bildiriler),1990
- Tezhip Sanatında Tığ / Muhsine Akbaş, 1991
- Türk Meşhurları,1992
- Türk Atasözleri Ve Deyimleri, 1993
- Gravürlerle İstanbul Sergisi ,1993
- Mavi Ok / Cahit Uçuk, 1995
- Ulusal Yayın Kongresi (Komisyon Raporları), 1998
- Eski Merv ve Kütüphaneleri / A. Yazberdiyev, 1998
- Antikçağdan Günümüze Her Yönüyle Kitabın Tarihi / Svend Dahl, 1999
- Atatürk Portreleri ; Atatürk'le Özdeşleşen Tarihi Yapılar ; Atatürk Evleri ; Karadeniz Konakları / Cemal Akyıldız, 2001
- Küçük Kırmızı Balık / İsmail Hardal, 2001
- Ahmet Kutsi Tecer / H. Rıdvan Çongur, 2001
- Orhan Şaik Gökyay / H. Rıdvan Çongur, 2002